College week 5

Alberti en de Renaissance 
De basis gedachte en figuren van Alberti zijn de idealen figuren: de cirkel en het vierkant. Deze staan symbool voor het oneindige, hemel, centrum en god. Aarde, eindig, ding en mens. 
Kerk werd gemaakt als afspiegeling van het perfecte. De bol staat voor het hemelgewelf, de casettes zijn constructief en zijn opgebouwd in heilige getallen. 
Hij gebruikte schone, zuivere architectuur. Geen beelden en schilderingen. 
De opbouw van de kerk heeft een portico aan de voorkant. Deze wordt verheven boven het plein waardoor de illusie wordt opgewekt dat de vloer hoger ligt. Dit is de overgang naar de heilige ruimte. En dan gaat men naar de cella (de heilige ruimte).


De geometrisch vormen, komen samen tot een eenheid, tot een absolute schoonheid. 
Het gaat er in de kerk niet om wat er wordt gesproken maar meer het gevoel wat je krijgt van die perfecte verhoudingen in de ruimte. 


Men zoekt fusie tussen de cirkel en het vierkant. 
Belangrijke concepten van kerk: Op vierkant plein, op een sokkel plaatsen, kleur wit, geometrie in vloerpatroon door laten lopen, hoge ramen en muziek & harmonie. 


Verschil tussen de bouwstijl van de Romeinen en Grieken
Muur is basis                                      Zuil is basis 
Vlak                                                     Sculpturaal
De grieken gaan uit van de functionele betekenis van de zuilen. 

Een ander belangrijk concept van Alberti zijn de verbindingsstukken die hij boven op de voorgevel plaatsten.

Gevel analyse Il Redentore

De voorgevel van de kerk is een belangrijk punt van de kerk. De Venetiaanse senaat zorgde er een keer per jaar voor dat de mensen een eerbetoon konden gaan brengen aan Christus. 

De gevel is dan het hoogtepunt van de processie. Alleen de voorgevel is van wit marmer, hier werd veel werk en tijd in gestoken. 

De massa van het gebouw is van terracotta steen. De zijgevels van de kerk zijn uitgevoerd in baksteen. 

Op de tekening is te zien dat er vier tempelfrontons zijn verwerkt. Deze tempelfrontons heeft ieder zijn eigen timpaan, zuil en fries. 

De lagere zuilen zijn korintisch en de zuilen die onder het grote timpaan staan, zijn korintisch en ionisch. 
De timpanen zijn gelaagd om het volume van het middenschip en de zijkapellen van de kerk om weer te geven. De kerk staat ook op een sokkel met naar de ingang een brede trap, dit om de mensen naar een hoger en belangrijke ruimte te brengen. 

In de gevel zijn twee nissen gemaakt. Waarvan een van St. Mark met de symbolen: de leeuw en zijn evangelie. De ander een beeld van de heilige St. Franciscus. 

Muziek in de Renaissance (hoorcollege)

Muziek in de Renaissance

Muziek speelt tijdens de Renaissance een belangrijke rol, zo ook in de architectuur. Zo zijn begrippen als; ritme, inspiratie, belevenis en gevoelens zowel in de muziek als in de architectuur erg belangrijk. Gevoelens komen vooral na de renaissance tijd terug met name in de Barok tijd.

Nu zien we muziek vooral als een kunstvorm maar tijdens de Renaissance was muziek erg belangrijk en werd het ook serieus genomen.

Tijdens de Renaissance kon je ook eigenlijk niet vrij ontwerpen maar moest je je aan de goddelijke proporties houden. De mens en de kosmos hadden een bepaalde verhouding. Muziek was een soort wetenschap. In de muziek komen ook verhoudingen voor zoals, rimte-octaaf-diapason.

Tijdens de Renaissance waren ze eigenlijk op zoek naar de absolute waarheden, naar harmonie in de kosmos.

Tijdens de Renaissance was Johannes Ocugum de grootste musicus.

Tijdens de les kregen we verschillende muziek fragmenten te horen. Zo ook Pierre de la Rue – Requiem introïtus, kyrie. Tijdens dit fragment werden er een aantal melodieën tegelijk afgespeeld maar toch was het geheel wel harmonieus.

Met deze muziek proberen ze je een bepaalde belevenis mee te geven, dit doet Palladio ook in zijn gebouwen.

In de Renaissance had je 2 filosofische stelsels.

-        Christen/Joods denken

-        Grieks denken (phytagoras)

De cirkel of het ronde is ideaal, gelijk stond voor mooi.

Vaak moeten de gebouwen van Palladio en andere architecten van de Renaissance worden ontleed om hun proporties te ontdekken. Dit was een soort raadsel van de architect. Er was een soort verborgen structuur. Deze verhoudingen in de gebouwen kun je ook weer terug vinden in de muziek als een soort meerstemmigheid. Altijd in verhouding en harmonieus.

Doorsnede il Redentore

Il Redentore

Il Redentore, voluit Chiesa del Santissimo Redentore (Kerk van de meest Heilige Verlosser), is een kerk op het eiland Giudecca in het stadsdeelm Dorsoduro in het zuiden van Venetië.
Il Redentore werd ontworpen door Andrea Palladio in 1575/76 als dankbetuiging voor het spoedige einde van de pestepidemie van 1575-1577. De kerk was gereed in 1592. Het gebouw is gelegen aan het Canale della Giudecca. Tijdens de Festa del Redentore ligt er een ponton in het water waar boten aanleggen die van Zattere naar Giudecca varen om bezoekers bij deze kerk te brengen.
De kerk heeft een hoge koepel. Er staan beelden boven de ingang. In de kerk zijn zuilen van de Korinthishce orde.
In Il Redentore zijn schilderijen van onder meer Francesco Bassano, Lazzaro Bastiani, Carlo Saraceni, Leandro Bassano, Palma de Jongere, Jacopo Bassano, Francesco Bissolo, Rocco Marconi, Paolo Veronese, Alvise Vivarini en Tintoretto.

Situering Il redentore

De Situering

II Redentore, voluit Chiesa del Santissimo Redentore (Kerk van de meest Heilige Verlosser) is een kerk op het eiland Giudecca in het stadsdeel Dorsoduro in het zuiden van Venetië.  Het gebouw is gelegen aan het Canale della Giudecca.

Aan de waterzijde van il Redentore heb je mooi uitzicht over Venetië. Zoals iedereen weet zijn de wegen in venetie van water. Vandaar dat de hoofdingang van dit gebouw zich bevind aan het water. Zo was het bereikbaar voor iedereen.

Aan de achterzijde van il Redentore heb je een klein pleintje. Hier is niet heel veel aandacht aan besteed, want het belangrijkste van het gebouw is de voorzijde van het gebouw.  

Tijdens de Festa del Redentore ligt er een ponton in het water waar boten aanleggen die van Zattere naar Giudecca varen om bezoekers bij deze kerk te brengen.

routing

benadering over het water


Villa Foscari is gelegen aan de rivier Brenta. aan de oevers van deze rivier staan meerdere villa's, villa foscari staat op zichzelf in een bocht. Stroomopwaarts vaar je recht op de villa af, op het laatst maakt de rivier een bocht en glijd je voor de villa langs. Vanaf de andere kant lijkt het alsof je meer om de villa heen vaart dan erlangs. De benadering vanaf de rivier is heel belangrijk geweest voor het ontwerp van de villa. vroeger lag de villa in een kaal landschap, zodat het leek alsof de villa draaide om zijn eigen as en je de villa van alle kanten kon bewonderen.
de voorgevel van de villa is gericht op de rivier. hieruit kun je opmaken dat de benadering vanaf de Brenta de belangrijkste toegangsweg was.

het verloop van de rivier langs villa foscari

benadering over het water vanuit Venetië

benadering over het water vanuit de richting padua

Villa Foscari VS. De Tempel van Clitumnus

Villa Foscari wordt vaak vergeleken met de Tempel van Clitumnus. Je ziet bij beiden gebouwen dat er een duidelijke kolommen structuur is. Ook zie je dat er zowel bij Villa Foscari als bij de Tempel van Clitumnus een grote timpaan boven bij het ingangsportaal staat. De benadering van de villa en de tempel zijn ook beiden zijdelings. Bij de gebouwen zie je ook duidelijk een symmetrie. Ook zie je dat bij de Tempel van Clitumnus er een frontale ingang is, dat is bij Villa Foscari ook, bij Villa Foscari was dit de ingang voor het personeel, bij de Tempel van Clitumnus is deze ruimte een crypte (een ondergrondse ruimte onder een kerk, bedoeld om relikwieën in te bewaren).

De Tempel van Clitumnus

In de gemeente Campello sul Clitunno, langs de oevers van de gelijknamige rivier, is er een bijzonder mooie hoek, in een gebied rijk aan culturele en artistieke referenties. Het water van de rivier werden gevierd door de eeuwen heen door de grote dichters en schrijvers als Vergilius (in de Georgiërs), Plinius de Jonge, Carducci en Byron, die beschreef de zuiverheid en de schoonheid van de omliggende natuur. Aan de randen van het meer waren er sacellums, villa's en luxe spa, waar religieuze feesten werden elk jaar georganiseerd met wedstrijden, theatervoorstellingen en gevechten tussen gladiatoren. Door het volgen van de waterloop, niet ver van de bronnen, is er de kleine tempel van Clitumnus, daterend uit een periode tussen de 4de en de 7de eeuw na Christus.

Volgens historici was het aanvankelijk opgericht als een heidense plaats, hoewel later voltooid als een christelijke kerk. Het gebouw werd opgetrokken op een van de verschillende bronnen van de rivier, met behulp van voornamelijk berging materialen. De structuur is opgebouwd uit overlappende omgevingen: de eerste, dat toebehoorde aan de oude heidense gebouw, is gelegen op de begane grond en fungeert als een crypte terwijl in het verleden werd het gebruikt als de tanks van een zwembad met uitzicht op de tempel, de tweede gebied, integendeel, behoort tot de vroege middeleeuwen periode, en was toegankelijk in oude tijden slechts uit twee trappen op in een klein portiek einde. De gevel is opgebouwd uit regelmatige rijen van kalkhoudende ashlars en wordt voorafgegaan door een portiek met vier kolommen, waarvan er twee leunde tegen de gegroefde zuilen en twee zijn het centrum van degenen met een palm-leave decoratie, die eindigt met een elegante Corinthische kapitelen ondersteunen van de trabeation . Sommige inscripties waren gelegen aan de voet van de gevel, zijn fragmenten van die links voor ons, terwijl de binnenkant van het daar is een prachtig timpaan gegraveerd met bas-reliëfs met een slakkenhuis van wijnbladeren. Een kleine aedicula opent in de muur van de apsis met schilderijen met Christus Pantocrator tussen de apostelen Peter en Paulus met een aantal engelen beschouwd als de oudste picturale voorbeelden in Umbrië.

De tempel had verschillende eigenaren, waaronder broeder Paulus, die na een aardbeving verwijderd een kroonlijst en gesloopt twee zijdelingse portieken die leidde tot de pronaos via de trap, en verkocht ze. In 1765 kardinaal Carlo Rezzonico een decreet uit voor het behoud van deze plek en tussen 1858 en 1894 was het precies hersteld. In de oudheid, de kleine tempel was het doel van studies voor de architect Francesco van Giorgio Martini en Palladio, die het gebruikt als een voorbeeld voor zijn studies over klassieke architecturen.

Tijdens de Middeleeuwen, de gemeente Spoleto bouwde een tarwe-en oliemolen de buurt van de tempel, het werken met de drijvende kracht van het water uit de rivier. Vandaag, na de restauratie, is het uitgegroeid tot een Residentie, waarbinnen het mogelijk is om te zien de oude molens van de 15e eeuw die in orde nog steeds vandaag de dag. De structuur bovenstaande kan worden beschouwd als een middel ook voor een mogelijke samenwerking tussen de publieke en de private sector.

Tektoniek

Tektoniek bij villa Palladio

De villa bestaat uit een eenvoudige blok.  Met hiervoor een gevel, met een timpaan erbovenop, wat op moet vallen ten opzichte van de rest van de villa. De timpaan met de zuilenhal geeft het gebouw een tempel gevoel. De timpaan boven op de pilaren moet gezien worden als een bekroning van de gevel.

De woning staat op een massief voetstuk. Dit was kenmerkend  voor de villabouw van Palladio en moest er voor zorgen dat het woongedeelte (2e laag) droog moest blijven tijdens een overstroming van de Brenta. De hoogte van dit voetstuk was apart, want het was meer als 2 keer de hoogte die palladio normaal gebruikte.  

 Op de onderste bouwlaag bevonden zich de keukens met de kamers voor de bedienden.

De timpaan aan de voorzijde van de woning is omlijst met kraagstenen. Kraagstenen worden gebruikt om bovenliggende elementen van het bouwwerk te dragen(bv. balkon). Ook bevind zich aan de achterzijde een uitstekend gevelvlak.

In de Renaissance werden kraagstenen gebruikt als decoratie op de hoeken van topgevels.

Voorbeelden kraagstenen:

Om de ingang te verduidelijken zie je hier dat Palladio de afstand tussen de 2 middelste pilaren groter heeft genomen ten opzichte van de andere pilaren. Dit nodigt de mensen meer uit om het gebouw te betreden.  De andere pilaren staan een raambreedte van elkaar af zodat je vanuit het raam nog steeds een mooi zicht hebt op de omgeving.

Wanneer we kijken naar de plattegrond zie je dat je een centrale hal hebt. De vorm hiervan is een Griekse kruis. Om deze hal bevinden zich symmetrische rechthoekige ruimtes.

Symmetrie werd door de architecten van de Renaissance als een theoretisch eis van het ontwerp gezien. Dit heeft Palladio dus ook toegepast op zijn villa op verschillende plaatsen. Zoals trappen en ruimtes.

Het gehele gebouw is opgetrokken met bakstenen en daarna afgewerkt met pleisterwerk. Ook de kolommen zijn opgetrokken uit bakstenen en is daarna afgewerkt met pleisterwerk. De constructieve elementen, dus de bakstenen, zijn verstopt door pleisterwerk. 

Tektoniek volgens frampton gaat uit van de constructie. De constructie bepaald de vorm van het gebouw, geen vormen ter decoratie, waardoor alles een reden heeft. Maar niet bij voorbaad vorm follows function. Deze reden is niet altijd rationeel of functioneel, dit kan een opwelling van de architect zijn. Deze reden is afhankelijk van de gedachte gang van de architect en de staat waarin hij verkeerd(de).

In zijn bouwwerken zijn de elementen zo verwerkt dat deze de constructie verbergen.
Er zijn schijn constructies ontworpen die doen lijken of het een constructief element is, terwijl deze echter alleen zitten ter decoratie. Het gaat niet uit van schoonheid van buitenaf van wat je ziet, maar vanuit de schoonheid door het toevoegen van elementen. Kunst verbergt de constructie en wekt een verwarrend beeld op. De tektoniek die het bevat moet het hebben van zijn indeling en verhoudingssysteem. Het laat zien wat er vroeger als belangrijk werd beschouwd. Het statige en aanzien (villa op een sokkel te plaatsen) in de verschillende rangen en het imponeren van de mensen.

Vroeger was er nog niet alles mogelijk wat er vandaag allemaal kan. Niet elk materiaal kon tot zijn uiterste capaciteit worden toegepast, omdat hier de middelen niet voor waren. Tevens was er een andere opvatting van tektoniek. Men zag het uiterlijk als een status/symbool, niet als een huid van het interieur. Interieur en exterieur hadden niet de samenhang die we in deze tijd meer willen toepassen. Functie betekende toen iets heel anders, er werden niet de nu voormalige bouwbesluit eisen gebruikt voor het opstellen van de ruimten. 

College week 3

In de Middeleeuwen, was het leven een korte onderbreking tot de dood, armoede werd gerespecteerd.

-        De geestelijke bevond zich in de nabijheid van de goden.

-        Mensen waren minderwaardig (uitschot) en God was wraakzuchtig.

-        Het leven draaide rond God

De Renaissance wordt gezien als de aanvang van de moderniteit.

In de renaissance was er een kosmische harmonische orde, de mens was daar het voorbeeld van en stond tijdens deze periode ook centraal.

‘Alles is vertaalbaar in alles’

Wat palladio belangrijk vond in zijn villa’s is:

-        De Palladiaanse stijl, leunt op klassieke Romeinse principes die Palladio herontdekt, toepast en uitlegt in zijn werken. ( Zie ook Villa Foscari)

-        Palladio interpreteert deze principes en paste ze toe bij de ontwikkeling van nieuwe typologieën zoals de Villa.

-        Palladio's reputatie tijdens zijn leven en na zijn dood, is gebaseerd op zijn Villa-ontwerpen.

Sebastiano Serlio was de inspiratie bron voor Palladio.  Zie de afbeelding hiernaast voor een werk van Serlio.

3 is het goddelijke getal, dit stamt af van de 3 heilige in het christendom. ( de vader, de zoon en de heilige geest)

3³=27,
27 is dan ook het hoogste getal wat er in de heilige getallenreeks voorkomt. (hier wordt verder nog over uitgebreid tijdens het gastcollege)

Ruimtelijk model week 2

College week 2

Palladio’s Villa’s (1550-1580)

De letterlijke vertaling van ‘Renaissance’ is wedergeboorte. Tijdens de renaissance stond de mens centraal, de mens was dan ook de ‘maatstaf’ van alle dingen. Dit word ook wel ‘Uomo Universale’ genoemd.( Italiaans: universele mens, ook vaak in het Latijn homo universalis). Meestal wordt Leonardo da Vinci als de belichaming van het ideaal van de uomo universale genoemd. Hij ontwikkelde de Vitruviusman, die de ideale lichaamsverhoudingen heeft.

Palladio hield met het ontwerpen van zijn villa’s rekening met wat de belangrijkste en de minst belangrijkste ruimte was. Zo werden de belangrijkste ruimten zoals de entree en de woonkamer vaak het perfects gemaakt. De minder belangrijke ruimten zoals bijvoorbeeld de ruimtes waar de werklui verbleven, werden minder perfect gemaakt.

In de Renaissance was er nog een belangrijke man, Phytagoras. Phytagoras heeft de kosmos als een geheel beschreven. Hij vond dat een villa een soort muziekstuk was, wat werd opgebouwd uit verschillende proporties. Hij vond wetenschap dan ook schoon en daaruit kwam muziek voort.

Massamaquette

Ruimtelijk model Villa Foscari

Situering

De Situering

 

Hier in dit plaatje zijn de symmetrie lijnengoed zichtbaar. De symmetrie lijnen zijn ook mee de zichtlijnen die ze vanuit het gebouw willen creëren. Je ziet dat het gebouw geplaatst is met de entree aan het water gericht en aan weerzijdes bevinden zich tuinen. Bij dit gebouw heeft palladio niet echt rekening gehouden met de omgeving.

De Doorsnedes van het landschap

 Wat je opvalt in vergelijking met andere werken van Palladio is dat de grond van ons gebouw vlak loopt. Terwijl bij veel van zijn andere ontwerpen het gebouw op een gebergte geplaatst was.

De hoogte van de ruimtes

Als uitgangspunt voor de hoogtes van villa Foscari heeft Palladio het middelste vierkant van de centrale hal genomen. Dit vierkant heeft een afmeting van 16x16 ft. Als je dan gaat kijken hoe Palladio de hoogtes van de ruimten vasstelt, kun je tot de conclusie komen dat de hoogte hetzelfde is als de breedte van het vierkant. In het geval van het centrale punt, de hal dus, is dat 16 ft.

Voor de andere ruimten gebruikt Palladio de formule hoogte = (lengte + breedte) / 3. Palladio heeft voor deze ruimten niet zijn standaard formule van hoogte = (lengte + breedte) / 2 gebruikt, omdat anders een 2-tal ruimten even hoog zouden zijn als de zaal en 2 ruimten zouden zelfs hoger worden.

De waarden zoals Palladio ze heeft gebruikt in Villa Malcontenta zijn in de afbeelding hieronder weergegeven. De hoogtes zijn weergegeven in ft. De 2 ruimten aan de achterzijde van de villa zijn trappenhuizen, deze lopen over alle verdiepingen en zijn hier dus niet weergegeven.

Normaal is het bij Palladio zo dat elke hogere verdieping van het gebouw 1/6e lager is dan de begane grond. Deze villa heeft echter 1 verdieping erboven en een verdieping eronder. De verdieping erboven is zoals gebruikelijk 1/6e lager dan de centrale verdieping. De kelder om het zo maar te noemen is weer 1/6e lager dan de bovenste verdieping.

Verhoudingen analyse villa foscari

Om een duidelijke analyse te kunnen maken hebben we de villa geschematiseerd. op dit schema, dat hieronder is afgebeeld, zijn de ruimtes met hun eigen verhoudingen aangegeven. 

De plattegrond van villa foscari heeft een raster van 16 bij 16 voet. met dit raster als begin kunnen de ruimtes verder worden bekeken. het grondvlak bedraagt 64 bij 56 voet.

De verhoudingen van de ruimtes van voor naar achter zijn 3;4;4;3 (12;16;16;12), van zijkant tot zijkant is dit 4;2;4;2;4. op dit rooster liggen de ruimtes. Als de ruimtes met hun afmetingen op het raster worden getekend blijkt dat elke ruimte in beginsel een ideale verhouding heeft(6;4, 4;4, 3;4, en 2;3). Alle proporties in de villa zijn afgeleid van de volgende reeks: 12, 16, 24, 32, dit is de 'toonsoort' van villa foscari. De getallen in deze reeks hebben onderling ook de ideale verhouding( behalve 12 staat tot 32), door gebruik te maken van deze reeks kan hij elke ruimte dus een ideale afmeting geven. 

De entree is even groot als het eerste en het laatste getal van deze reeks, 12 bij 32 voet. De afstand tussen de middelste 2 zuilen (6 voet) verhoud zich weer tot de diepte van de entree 1 : 2. Bij sommige villa's deelt palladio de entree op in 3 delen, dat doet hij door in de tempel vormige entree 4 kolommen te plaatsen. Bij deze villa staan echter 6 kolommen naast elkaar  dus dit lijkt bij deze villa niet te zijn gebeurt. Maar als de trappen naar de entree worden meegeteld krijgt de entree dezelfde breedte als de rest van de villa en is de opdeling wel terug te vinden in de plattegrond. 

Zicht en looplijnen

Op deze schematische weergave zijn de looplijnen binnen de villa aangegeven. de ramen zitten voornamelijk aan het eind van deze looplijnen, dus ze kunnen ook gezien worden als zichtlijnen.

Doorsnede villa Foscari

Hieronder zie je tekeningen van Villa Foscari (La Malcontenta). Daarbij staat in de doorsnede aangegeven hoe de verhoudingen van de villa zijn toegepast. Je kan bij het rode vlak zien dat de verhouding daar 1:1 is. Bij de groene vlakjes is de verhouding 1:2, en bij het blauwe vlak is de verhouding 2:3. 

Gevel analyse Villa Foscari

Gevel analyse
De villa ligt op een hoge kelder (de sokkel) die de begane grond van het vochtige ondergrond scheidt. Het wordt omhoog geheven net als een oude tempel.
De voorgevel is gericht op het water, het zuiden. Dit was tegen de traditie ingebouwd want nu lag de achtergevel op het noorden. De dubbele trappen dwongen de bezoekers een pad te volgen, dat ze naar de voorkant van de villa bracht en konden opstijgen naar de eigenaar van de villa. 
Palladio maakte in die tijd al gebruik van economisch materiaal. Het materiaal waaruit de gevels bestaan is vooral van baksteen, steen en gips en bekleed met pleisterwerk. Dit moest het effect nabootsen van de oude tempels. De zuilen zijn in ionische stijl gemaakt. 

Gevel verhoudingen
In de gevels van de villa heeft Palladio ook basisvormen en enkele verhoudingen toegepast.
De voorgevel bestaat uit de volgende verhoudingen. 
Rood 1:1 (vierkant) 
Groen 1:2
Paars 1:3
Oranje 3:2

De achtergevel bestaat uit de volgende verhoudingen Rood 1:1 (vierkant)
Blauw, cirkel, deze is boven de ramen geplaatst. Bij andere ramen heeft hij ook halve bogen gebruikt. 
Groen 1:2
Paars 1:3